Historia zaściankowo-dworska, której akcja toczy się na Żmudzi. Tytułowy „Dweajtis” to prastary dąb – symbol wiecznego trwania. O jego uratowanie walczy główny bohater, który pracuje „na cudzym” w majątku. Niespodziewanie po jego stronie staje młoda i ładna właścicielka.
Życie bohaterów powieści obraca się wokół utrzymania ziemi, dziedzictwa i tożsamości. Najważniejszym miernikiem wartości człowieka jest jego stosunek do pracy.
„Dweajtis” to piękna opowieść o życiu człowieka zmagającego się ze swoim losem, o sile charakteru, o niezłomności i w końcu o szukaniu siły i oparcia w przyrodzie.
Jedna z najlepszych powieści Marii Rodziewiczówny, nagrodzona w 1888 r. w konkursie „Kuriera Warszawskiego”. Powieść była przekładana na język litewski (najwcześniej, bo już w 1890 r.), niemiecki, serbochorwacki, angielski, francuski, słowacki i czeski, a także na węgierski i hiszpański. „Dewajtis” został również adaptowany na scenę (w 1910 r.) oraz na słuchowisko radiowe (w 1969 r.).